|
Ο Τρίτων είναι ο έβδομος από τους γνωστούς δορυφόρους του Ποσειδώνα. Είναι κατά πολύ μεγαλύτερος από τους άλλους δορυφόρους του πλανήτη.
τροχιά: 354 760 km από τον Ποσειδώνα
διάμετρος: 2700 km
μάζα: 2.14e22 kg
Στην ελληνική μυθολογία, ο Τρίτων ήταν θαλάσσια θεότητα, γιος του Ποσειδώνα. Τον παρίσταναν με ανθρώπινο κεφάλι και σώμα, και ουρά ψαριού.
Ο Τρίτων ανακαλύφτηκε το 1846 από τον Lassell, μόλις λίγες εβδομάδες μετά την ανακάλυψη του Ποσειδώνα.
Τον Τρίτωνα έχει επισκεφτεί μόνο ένα διαστημόπλοιο, το Voyager 2 στις 25 Αυγούστου 1989. Σχεδόν όλες οι πληροφορίες που γνωρίζουμε για τον δορυφόρο προέρχονται από αυτή τη διέλευση.
Ο Τρίτων περιφέρεται επάνω στην τροχιά του ανάδρομα. Είναι ο μοναδικός μεγάλος δορυφόρος στο
ηλιακό σύστημα που περιφέρεται ανάδρομα (αυτό το κάνουν επίσης οι μικροί δορυφόροι του
Δία, Ανάγκη, Κάρμη, Πασιφάη και Σινώπη, καθώς και η Φοίβη του
Κρόνου – όλοι αυτοί με διάμετρο μικρότερη από το 1/10 του Τρίτωνα).
Έτσι ο Τρίτων δεν μπορεί να συμπυκνώθηκε από το αρχέγονο ηλιακό νεφέλωμα, αλλά να σχηματίστηκε
κάπου αλλού (ίσως στη Ζώνη Kuiper) και αργότερα να συνελήφθη από τον Ποσειδώνα (πιθανώς
συγκρούστηκε κιόλας με κάποιον άλλο δορυφόρο του Ποσειδώνα, που τώρα είναι διαλυμένος). Η
σύλληψη του Τρίτωνα παρείχε την απαραίτητη ενέργεια για την τήξη και διαφοροποίηση του
εσωτερικού του, ενώ έπαιξε ρόλο και στη διαμόρφωση της ασυνήθιστης τροχιάς της Νηρηίδος, η
οποία παρουσιάζει τη μεγαλύτερη εκκεντρότητα στο ηλιακό
σύστημα (η απόστασή της από τον Ποσειδώνα μεταβάλλεται από 1353600 έως 9623700 km).
Λόγω της ανάδρομης τροχιάς, οι παλιρροϊκές αλληλεπιδράσεις μεταξύ Ποσειδώνα και Τρίτωνα, αφαιρούν ενέργεια από τον Τρίτωνα, κάνοντας την τροχιά του να χαμηλώνει σταδιακά. Στο απώτατο μέλλον, ο Τρίτων είτε θα θρυμματιστεί (σχηματίζοντας ίσως έναν δακτύλιο) είτε θα προσκρούσει στον Ποσειδώνα.
Εικάζεται ότι ο Τρίτων είχε κάποια σχέση με τον Πλούτωνα κάποτε στο παρελθόν. Οι εικασίες αυτές στηρίζονται στην ομοιότητα των κύριων ιδιοτήτων των δυο σωμάτων, στην ασυνήθιστη τροχιά του Τρίτωνα και στη μεγάλη εκκεντρότητα της τροχιάς του Πλούτωνα που διασχίζει την τροχιά του Ποσειδώνα.
Επίσης, ο άξονας περιστροφής του Τρίτωνα παρουσιάζει
κλίση 157 μοιρών ως προς τον άξονα περιστροφής του Ποσειδώνα (ή 30 μοίρες ως προς το επίπεδο
τροχιάς του πλανήτη). Έτσι, ο προσανατολισμός του ως προς τον Ήλιο
είναι τέτοιος ώστε, όπως και στην περίπτωση του Ουρανού, οι πόλοι
και οι ισημερινές περιοχές του να στρέφονται εναλλάξ προς τον Ήλιο. Αυτό πιθανώς προκαλεί
ριζικές μεταβολές, καθώς οι πόλοι εναλλάξ στρέφονται προς το φως του Ήλιου. Την εποχή της
διέλευσης του Voyager, ο νότιος πόλος του Τρίτωνα ήταν σταμμένος προς τον Ήλιο.
Η πυκνότητα του Τρίτωνα (2 g/cm³) είναι ελαφρώς μεγαλύτερη από τους παγωμένους δορυφόρους του Κρόνου (όπως η Ρέα). Πιθανώς αποτελείται κατά 25% από πάγο νερού και το υπόλοιπο από πέτρωμα.
Το Voyager βρήκε ότι ο Τρίτων διαθέτει ατμόσφαιρα, αν και πολύ αραιή (περίπου 0.01 millibar), που αποτελείται κυρίως από άζωτο και μικροποσότητες μεθανίου. Μια λεπτή ομίχλη απλώνεται έως 5-10 km ύψος.
Η θερμοκρασία στην επιφάνεια του Τρίτωνα είναι μόλις 34,5° K (–235° C), όπως και στον Πλούτωνα. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο υψηλό του άλβεδο (0,7 - 0,8), που σημαίνει ότι η απορρόφηση του λιγοστού ηλιακού φωτός είναι ελάχιστη. Σ’ αυτή τη θερμοκρασία στερεοποιούνται το άζωτο, το μεθάνιο και το διοξείδιο του άνθρακα.
Η επιφάνεια του Τρίτωνα είναι σχετικά νέα και δεν φαίνονται παρά ελάχιστοι κρατήρες. Σχεδόν
ολόκληρο το νότιο ημισφαίριο καλύπτεται από ένα "παγοκάλυμμα" στερεοποιημένου αζώτου
και μεθανίου (δεξιά).
Σε όλη την επιφάνεια του Τρίτωνα υπάρχουν εκτεταμένες ράχες και κοιλάδες σε πολύπλοκους σχηματισμούς. Πιθανώς σχηματίστηκαν από τις περιοδικές τήξεις και πήξεις των υλικών.
Όμως, το πιο εκπληκτικό φαινόμενο σ’ αυτόν τον
παράξενο δορυφόρο είναι τα ηφαίστεια πάγου. Το υλικό των εκρήξεων ίσως είναι υγρό
άζωτο, σκόνη ή ενώσεις του μεθανίου από το υπέδαφος. Σε μια από τις εικόνες του Voyager
φαίνεται ένα πραγματικό ηφαιστειακό νέφος ύψους 8 km και μήκους 140 km (αριστερά).
Ο Τρίτων, η Ιώ και η Αφροδίτη είναι τα μοναδικά σώματα στο ηλιακό σύστημα, εκτός της Γης, που γνωρίζουμε ότι παρουσιάζουν ηφαιστειακή δραστηριότητα (και ο Άρης κατά το παρελθόν). Είναι επίσης σημαντικό να παρατηρήσουμε ότι στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα η ηφαιστειακή δραστηριότητα είναι διαφορετική. Στη Γη και στην Αφροδίτη (και στον Άρη) οι εκρήξεις δημιουργούνται από λιωμένο πέτρωμα, λόγω της εσωτερικής θερμότητας. Στην Ιώ οι εκρήξεις δημιουργούνται πιθανώς από το θείο ή τις ενώσεις του, λόγω των παλιρροϊκών αλληλεπιδράσεων με τον Δία. Στον Τρίτωνα οι εκρήξεις δημιουργούνται από πολύ πτητικές ουσίες, όπως το άζωτο ή το μεθάνιο, λόγω της εποχιακής θέρμανσης από τον Ήλιο.
Πίνακας Δεδομένων
Voyager mission (NASA)
