|
Ο Ποσειδών είναι ο όγδοος πλανήτης από τον
Ήλιο και ο τέταρτος σε μέγεθος (βάσει της διαμέτρου). Έχει
μικρότερη διάμετρο αλλά μεγαλύτερη μάζα από τον Ουρανό.
τροχιά: 4 504 000 000 km (30,06 AU) από τον Ήλιο
διάμετρος: 49532 km (στον ισημερινό)
μάζα: 1.0247e26 kg
Στη μυθολογία ο Ποσειδών (Neptune) ήταν ο θεός
της θάλασσας, γιος του Κρόνου και αδελφός του Δία.
Όταν ανακαλύφτηκε ο Ουρανός, παρατηρήθηκε ότι η
τροχιά του δεν ήταν σύμφωνη με τους νόμους του Νεύτωνα.
Προβλέφτηκε έτσι η ύπαρξη ενός πιο μακρινού πλανήτη που τού προκαλούσε παρέλξεις. Ο Ποσειδών παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στις
23 Σεπτεμβρίου 1846 από τους Galle και d'Arrest, πολύ κοντά στο σημείο που είχαν προβλέψει,
ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον, οι Adams και Le Verrier από υπολογισμούς, βάσει των θέσεων του
Δία, του Κρόνου και του Ουρανού. Τότε ξέσπασε φιλονικία μεταξύ Άγγλων (Adams) και Γάλλων
(Le Verrier) για την προτεραιότητα και τα δικαιώματα ονομασίας του πλανήτη, αλλά τελικά
η ανακάλυψη μοιράστηκε εξίσου. Μετέπειτα παρατηρήσεις έδειξαν ότι οι προβλέψεις των Adams
και Le Verrier παρουσίαζαν απόκλιση σε σχέση με την πραγματική θέση του Ποσειδώνα. Αυτό
σημαίνει ότι εάν η αναζήτηση του πλανήτη γινόταν λίγα χρόνια νωρίτερα ή αργότερα, τότε δεν
θα βρισκόταν καθόλου κοντά στην προβλεπόμενη θέση.
Πάνω από δυο αιώνες νωρίτερα, το 1613, ο Γαλιλαίος
είχε δει τον Ποσειδώνα ο οποίος τότε βρισκόταν πολύ κοντά στον Δία, αλλά τον θεώρησε για
ένα απλό άστρο. Για δύο συνεχόμενες νύχτες, στην πραγματικότητα, είχε παρατηρήσει ότι
μετακινήθηκε ελαφρά σε σχέση με τα γειτονικά άστρα. Δυστυχώς όμως οι επόμενες νύχτες ήταν
νεφελώδεις, πράγμα που απέτρεψε την ανακάλυψη του πλανήτη από τότε.
Τον Ποσειδώνα έχει επισκεφτεί μόνο ένα διαστημόπλοιο, το Voyager 2 στις 25 Αυγούστου 1989. Πολλές από τις γνώσεις μας για τον πλανήτη προέρχονται από αυτή τη μοναδική διέλευση. Αλλά επίσης έχουμε μάθει πάρα πολλά από πρόσφατες επίγειες παρατηρήσεις κι από παρατηρήσεις μέσω του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble.
Επειδή η τροχιά του Πλούτωνα είναι αρκετά έκκεντρη, συμβαίνει ο Πλούτωνας κάποιες φορές να βρίσκεται μέσα από την τροχιά του Ποσειδώνα, κάνοντας τον Ποσειδώνα για λίγα χρόνια τον μακρινότερο πλανήτη από τον Ήλιο.
Ο Ποσειδών αποτελείται, όπως και ο Ουρανός, πιθανώς από διάφορους πάγους και πέτρωμα, ενώ διαθέτει 15% περίπου υδρογόνο και λίγο ήλιο. Αντίθετα με τον Δία και τον Κρόνο, ίσως το εσωτερικό του παρουσιάζει ομοιόμορφη κατανομή των υλικών χωρίς ευδιάκριτα στρώματα. Πολύ πιθανώς ο πλανήτης διαθέτει ένα μικρό βραχώδη πυρήνα (με μάζα όσο της Γης περίπου). Η ατμόσφαιρα του Ποσειδώνα αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο, καθώς κι από μια μικρή ποσότητα μεθανίου.
Το κυανό χρώμα του Ποσειδώνα οφείλεται στην απορρόφηση του ερυθρού φωτός από το μεθάνιο της ατμόσφαιρας. Υπάρχουν όμως και κάποιες πρόσθετες, άγνωστες χρωστικές που δίνουν στα νέφη την έντονη απόχρωση του μπλε.
Ως τυπικός αεριώδης πλανήτης, ο Ποσειδών παρουσιάζει ισχυρότατους ανέμους που περιορίζονται σε παράλληλες ζώνες και σε μεγάλους κυκλώνες ή δίνες. Οι ταχύτητες των ανέμων του Ποσειδώνα είναι οι μεγαλύτερες στο ηλιακό σύστημα, φτάνοντας τα 2000 km/h (χιλιόμετρα ανά ώρα).
Όπως ο Δίας και ο Κρόνος, ο Ποσειδών διαθέτει μια εσωτερική πηγή θερμότητας – ακτινοβολεί περισσότερη από τη διπλάσια ενέργεια που δέχεται από τον Ήλιο.
Κατά την εποχή της διέλευσης του Voyager,
το προεξέχον χαρακτηριστικό στον Ποσειδώνα ήταν η Μεγάλη Σκούρα Κηλίδα (Great Dark Spot,
αριστερά), στο νότιο ημισφαίριο του πλανήτη. Είχε περίπου το μισό μέγεθος της Μεγάλης Ερυθρής Κηλίδας του Δία (όσο περίπου η διάμετρος της Γης).
Οι άνεμοι μετακινούσαν αυτή την κηλίδα προς τα δυτικά με ταχύτητα 300 μέτρα ανά δευτερόλεπτο.
Το Voyager παρατήρησε επίσης, στο νότιο ημισφαίριο, και μια μικρότερη σκούρα κηλίδα, καθώς και
ένα μικρό λευκό ακανόνιστο νέφος, γνωστό ως "πατίνι" (Scooter, δεξιά), που περιφέρεται γύρω στον
πλανήτη ανά 16 ώρες. Ίσως πρόκειται για ένα νέφος κατακόρυφης ανάπτυξης που ανεβαίνει από τα
βαθύτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, αλλά η πραγματική του φύση παραμένει μυστήριο.
Οι παρατηρήσεις όμως του Ποσειδώνα με το
διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble το 1994 έδειξαν ότι η Μεγάλη Σκούρα Κηλίδα είχε εξαφανιστεί!
Είτε διασκορπίστηκε απλά είτε καλύφτηκε από άλλα στρώματα της ατμόσφαιρας. Λίγους μήνες μετά,
το Hubble ανακάλυψε μια νέα σκούρα κηλίδα, αυτή τη φορά στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη.
Αυτό δείχνει ότι η ατμόσφαιρα του Ποσειδώνα αλλάζει ταχύτατα, πιθανώς λόγω μικρών μεταβολών
στη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ του άνω και του κάτω στρώματος των νεφών.
Ο Ποσειδών διαθέτει επίσης δακτυλίους. Από τη Γη
φαίνονται μάλλον σαν αχνά τόξα, παρά ως πλήρεις δακτύλιοι. Όμως οι φωτογραφίες του Voyager
έδειξαν ότι οι δακτύλιοι είναι πλήρεις με ευκρινείς συσσωματώσεις. Μάλιστα, ένας δακτύλιος
εμφανίζεται να έχει μια περίεργη συστραμμένη δομή (δεξιά).
Όπως στον Ουρανό και στον Δία, οι δακτύλιοι του Ποσειδώνα είναι πολύ σκουρόχρωμοι, ενώ η σύστασή τους είναι άγνωστη.
Οι δακτύλιοι του Ποσειδώνα είναι οι εξής: Ο εξώτερος είναι ο Adams, ο οποίος περιλαμβάνει τρία έντονα τόξα που λέγονται Ελευθερία (Liberté), Ισότητα (Egalité) και Αδελφότητα (Fraternité). Στη συνέχεια βρίσκεται ένας ανώνυμος που έχει την ίδια τροχιά με την Γαλάτεια. Μετά βρίσκεται ο LeVerrier, του οποίου οι εξωτερικές προεκτάσεις λέγονται Lassell και Arago. Τέλος, πιο μέσα βρίσκεται ο αμυδρός αλλά εκτεταμένος δακτύλιος Galle.
Όπως και στον Ουρανό, το μαγνητικό πεδίο του Ποσειδώνα έχει ασυνήθιστο προσανατολισμό και πιθανώς παράγεται από κινήσεις αγώγιμου υλικού (ίσως νερού) στα ενδιάμεσα στρώματα του πλανήτη.
Ο πλανήτης Ποσειδών εντοπίζεται δύσκολα με κυάλια. Ένα μεγάλο τηλεσκόπιο κρίνεται απαραίτητο για μια καλή παρατήρησή του.
Απόσταση Ακτίνα Μάζα Όνομα (000 km) (km) (kg) Ανακαλύφτ. Έτος --------- -------- ------ ------- ---------- ---- Ναϊάς 48 29 ? Voyager 2 1989 Θάλασσα 50 40 ? Voyager 2 1989 Δέσποινα 53 74 ? Voyager 2 1989 Γαλάτεια 62 79 ? Voyager 2 1989 Λάρισσα 74 96 ? Voyager 2 1989 Πρωτεύς 118 209 ? Voyager 2 1989 Τρίτων 355 1350 2.14e22 Lassell 1846 Νηρηίς 5509 170 ? Kuiper 1949 Αλιμήδη 15728 61 ? 2002 Σαώ 22422 40 ? 2002 Λαομέδεια 23571 40 ? 2002 Ψαμάθη 46695 38 ? 2003 Νησώ 48387 60 ? 2002
Απόσταση Πλάτος Δακτύλιος (km) (km) Άλλο όνομα ------------------ -------- ------ ----------------------- Διάχυτος (Diffuse) 41900 15 1989N3R, Galle Εσώτερος (Inner) 53200 15 1989N2R, LeVerrier Δίσκος (Plateau) 53200 5800 1989N4R, Lassell, Arago Κύριος (Main) 62930 < 50 1989N1R, Adams(Οι αποστάσεις είναι από το κέντρο του Ποσειδώνα έως το εσωτερικό άκρο των δακτυλίων)
Πίνακας Δεδομένων
Voyager mission (NASA)
