Γανυμήδης

   Ο Γανυμήδης είναι ο έβδομος σε απόσταση και ο μεγαλύτερος από τους γνωστούς δορυφόρους του Δία. Είναι ο τρίτος από τους γαλιλαϊκούς δορυφόρους.

        τροχιά:    1 070 000 km από τον Δία
        διάμετρος: 5262 km
        μάζα:      1.48e23 kg

   Ο Γανυμήδης ανακαλύφτηκε από τον Γαλιλαίο και τον Marius το 1610.

   Ο Γανυμήδης είναι ο μεγαλύτερος δορυφόρος στο ηλιακό σύστημα. Έχει μεγαλύτερη διάμετρο από τον Ερμή, αλλά μόνο τη μισή του μάζα. Είναι πολύ μεγαλύτερος από τον Πλούτωνα.

   Ο Γανυμήδης πιστευόταν ότι αποτελείτο από έναν βραχώδη πυρήνα, από έναν παχύ μανδύα παγωμένου ή υγρού νερού και από μια επιφάνεια πάγου (το ίδιο πιστευόταν και για την Καλλιστώ, τον Τιτάνα και τον Τρίτωνα). Όμως τα δεδομένα από το διαστημόπλοιο Galileo δείχνουν ότι η Καλλιστώ έχει ομοιόμορφη σύνθεση, ενώ ο Γανυμήδης διαθέτει τρία στρώματα: έναν μικρό τηγμένο πυρήνα από σίδηρο (ή σίδηρο μαζί με θείο), έναν μανδύα από πυριτικό πέτρωμα και έναν φλοιό πάγου. Στην πραγματικότητα, ο Γανυμήδης ίσως είναι όμοιος με την Ιώ, με επιπρόσθετο χαρακτηριστικό το εξωτερικό στρώμα πάγου.

   Η επιφάνεια του Γανυμήδη αποτελείται από δύο είδη εδαφών: από πολύ παλαιές, διάστικτες από κρατήρες σκουρόχρωμες περιοχές (αριστερά) και από λίγο νεότερες ανοιχτόχρωμες περιοχές οι οποίες διασχίζονται από εκτεταμένες ραβδώσεις και ράχες (δεξιά). Πρόκειται για μορφές τεκτονικής προέλευσης, χωρίς εντούτοις να γνωρίζουμε τον ακριβή τρόπο σχηματισμού τους. Από αυτή την άποψη, ο Γανυμήδης μοιάζει στη Γη περισσότερο από την Αφροδίτη ή τον Άρη (παρόλο που δεν υπάρχουν ενδείξεις πρόσφατης τεκτονικής δραστηριότητας).

   Παρατηρήσεις μέσω του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble δείχνουν ότι ο Γανυμήδης διαθέτει μια αραιή ατμόσφαιρα αποτελούμενη από οξυγόνο, όπως και η Ευρώπη. Το οξυγόνο αυτό δεν προέρχεται από βιολογικές διεργασίες και δεν αποτελεί ένδειξη ύπαρξης ζωής.

   Παρόμοια επιφάνεια με ράχες και ραβδώσεις απαντάται και στον Εγκέλαδο, τη Μιράντα και τον Αριήλ. Οι σκουρόχρωμες περιοχές είναι παρόμοιες με την επιφάνεια της Καλλιστούς.

   Υπάρχουν πολλοί κρατήρες και στους δύο τύπους εδαφών. Η πυκνότητα των κρατήρων δείχνει ότι πρόκειται για επιφάνεια ηλικίας 3 έως 3,5 δισεκατομμυρίων ετών, παρόμοια με της Σελήνης. Πολλοί κρατήρες διασχίζονται από τις ραβδώσεις δείχνοντας ότι και αυτές είναι αρκετά παλαιές. Επίσης είναι ορατοί και σχετικά νεότεροι κρατήρες με ακτίνες υλικών που εκτινάχτηκαν (αριστερά).

   Σε αντίθεση με τη Σελήνη, οι κρατήρες είναι τελείως επιπεδωμένοι, δηλαδή δεν παρουσιάζουν περιμετρικό ύψωμα και κορυφή στο κέντρο, όπως στη Σελήνη και στον Ερμή. Αυτό πιθανώς οφείλεται στον αδύναμο παγετώδη φλοιό που μπορεί να ρέει και να απαλύνει το ανάγλυφο μέσα σε μεγάλα διαστήματα του γεωλογικού χρόνου. Από τους αρχέγονους κρατήρες, αφού έχει εξαλειφθεί τελείως το ανάγλυφο του καθενός, έχει μείνει μονάχα κάτι σαν "φάντασμα" κρατήρα, που ονομάζεται παλίμψηστο (palimpsest, δεξιά).

   Τα δεδομένα από το Galileo δείχνουν ότι ο Γανυμήδης διαθέτει το δικό του μαγνητικό πεδίο χωμένο μέσα στο τεράστιο πεδίο του Δία. Πιθανώς παράγεται με τον ίδιο τρόπο όπως και της Γης: με κίνηση αγώγιμου υλικού στο εσωτερικό του δορυφόρου.

Δίας
Ιώ
Ευρώπη
Καλλιστώ

Galileo Project Home Page (NASA)