Κομήτες

   Αντίθετα με τα άλλα μικρά σώματα του ηλιακού συστήματος, οι κομήτες είναι γνωστοί από την αρχαιότητα. Υπάρχουν κινέζικες καταγραφές του Κομήτη Halley τουλάχιστον από το 240 π.Χ. Η περίφημη ταπετσαρία Bayeux, αναμνηστική της κατάκτησης της Αγγλίας από τους Νορμανδούς το 1066, παριστάνει την εμφάνιση του Κομήτη Halley.

   Μέχρι τώρα έχουν συμπεριληφθεί σε καταλόγους πάνω από 800 κομήτες και έχουν υπολογιστεί χοντρικά οι τροχιές τους. Περίπου 180 από αυτούς έχουν τροχιακή περίοδο μικρότερη από 200 έτη.

   Οι κομήτες ενίοτε αποκαλούνται "βρόμικες χιονόμπαλες". Αποτελούνται από μείγμα πάγων (νερού και άλλων πτητικών ουσιών) και σκόνης, που για κάποιον λόγο δεν συσσωματώθηκαν στους πλανήτες κατά τον σχηματισμό του ηλιακού συστήματος. Γι’ αυτό οι κομήτες αποτελούν ενδιαφέροντα δείγματα από το αρχέγονο ηλιακό σύστημα.

   Όταν ένας κομήτης πλησιάσει τον Ήλιο, κατά κάποιον τρόπο ενεργοποιείται και αποτελείται από ορισμένα ευδιάκριτα μέρη:

• Πυρήνας: σχετικά στερεός και σταθερός, αποτελούμενος κυρίως από πάγο και αέρια, με μικροποσότητες σκόνης και άλλων στερεών υλικών.
• Κόμη: πυκνό νέφος από υδρατμούς, διοξείδιο του άνθρακα και άλλα ουδέτερα αέρια, από εξαχνωμένα υλικά του πυρήνα.
• Νέφος υδρογόνου: τεράστιο αλλά αραιό περικάλυμμα ουδέτερου υδρογόνου διαμέτρου εκατομμυρίων km.
• Ουρά σκόνης: εκτείνεται ως και 10 εκατομμύρια km και αποτελείται από σωματίδια σκόνης (στο μέγεθος των σωματιδίων του καπνού) που παρασύρονται εκ του πυρήνα από τα αέρια που διαφεύγουν. Αυτή η ουρά είναι το πιο εντυπωσιακό μέρος του κομήτη, που φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού.
• Ουρά ιόντων: εκτείνεται σε αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια km και αποτελείται από ρεύμα πλάσματος που παράγεται από την αλληλεπίδραση των υλικών του κομήτη με τον ηλιακό άνεμο.

   Οι κομήτες γίνονται ορατοί μόνο όταν βρίσκονται κοντά στον Ήλιο. Οι περισσότεροι κομήτες έχουν τροχιές μεγάλης εκκεντρότητας και το περισσότερο χρονικό διάστημα βρίσκονται πολύ πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα, επιστρέφοντας μετά από χιλιάδες χρόνια. Μόνο εκείνοι που έχουν μικρές ή μεσαίες τροχιακές περίοδους (όπως ο Κομήτης Halley) μένουν μέσα από την τροχιά του Πλούτωνα για αρκετό χρονικό διάστημα.

   Όταν ένας κομήτης διέλθει κάπου 500 φορές κοντά από τον Ήλιο, τότε οι περισσότεροι πάγοι και τα αέριά του έχουν διαφύγει, κάνοντάς τον να μοιάζει περισσότερο με αστεροειδή (ίσως οι μισοί αστεροειδείς που περιφέρονται κοντά στη Γη είναι "νεκροί" κομήτες). Οι κομήτες που πλησιάζουν προς τον Ήλιο είναι πιθανό επίσης να προσκρούσουν σε κάποιον πλανήτη ή να αλλάξουν τροχιά, λόγω μιας κοντινής διέλευσης σε μεγάλον πλανήτη, και να εξφενδονιστούν έξω από το ηλιακό σύστημα.

   Ο πιο διάσημος κομήτης είναι ο Κομήτης Halley. Εντυπωσιακός ήταν επίσης ο κομήτης SL 9, λόγω της πρόσκρουσής του στον Δία το καλοκαίρι του 1994.

   Μερικοί κομήτες έχουν δεχτεί επίσκεψη από κάποιο διαστημόπλοιο. Το 1985 το διαστημόπλοιο ICE της NASA διήλθε μέσα από την ουρά του κομήτη Giacobini-Zinner. Το 1986, 5 διαστημόπλοια από τη Σοβιετική Ένωση, την Ιαπωνία και την Ευρώπη επισκέφτηκαν τον Κομήτη Halley. Το διαστημόπλοιο Giotto της ESA τράβηξε κοντινές φωτογραφίες του πυρήνα του κομήτη Halley (δεξιά). Το 2001 το διαστημόπλοιο Deep Space 1 της NASA φωτογράφισε τον κομήτη Borrelly. Το 2004 το διαστημόπλοιο Stardust της NASA επισκέφτηκε τον κομήτη Wild 2, περισυνέλεξε υλικό από την ουρά του και το επέστρεψε στη Γη. Το 2005 το διαστημόπλοιο Deep Impact έβαλε κατά του κομήτη 9P/Tempel χτυπώντας τον πυρήνα του. Το ίδιο διαστημόπλοιο, μετονομασθέν σε EPOXI, το 2010 έκανε κοντινή διέλευση από τον κομήτη 103P/Hartley.

   Ορισμένες φορές, όταν η Γη διασχίζει την τροχιά ενός κομήτη, συμβαίνουν βροχές μετεώρων. Η ακρίβεια εμφάνισης κάποιων είναι πολύ μεγάλη: Οι Περσείδες εμφανίζονται κάθε χρόνο μεταξύ 9 και 13 Αυγούστου, όταν η Γη διασχίζει την τροχιά του κομήτη Swift-Tuttle. Οι Ωριωνίδες, που εμφανίζονται τον Οκτώβριο, έχουν ως προέλευση τον κομήτη Halley. Οι βροχές μετεώρων λαμβάνουν το όνομά τους από τον αστερισμό από τον οποίο φαίνεται να πηγάζουν τα μετέωρα στον ουρανό της Γης.

   Πολλοί κομήτες έχουν ανακαλυφτεί από ερασιτέχνες αστρονόμους. Επειδή οι κομήτες έχουν μεγαλύτερη λαμπρότητα όταν βρίσκονται κοντά στον Ήλιο, συνήθως γίνονται ορατοί μονάχα την ώρα της ανατολής ή της δύσης.

Rosetta (ESA)
Giotto mission (ESA)
Deep Space 1 mission (NASA)
Stardust mission (NASA)
Deep Impact (NASA)
EPOXI (NASA)