ΤΟ EL NIÑO (David Herring)
Στην εικόνα φαίνεται η περιοχή ανάπτυξης του El Niño, στον Ειρηνικό Ωκεανό και κατά μήκος του ισημερινού. Τα χρώματα αντιπροσωπεύουν τη θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας, με το κόκκινο να αντιστοιχεί σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες.
El Niño: Μια ανωμαλία θερμοκρασίας
Ο απέραντος τροπικός Ειρηνικός Ωκεανός λαμβάνει περισσότερο ηλιακό φως από οποιαδήποτε άλλη περιοχή στη γη. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του φωτός αποθηκεύεται στον ωκεανό υπό μορφή θερμότητας. Τυπικά, οι ετήσιοι άνεμοι (trade winds) του Ειρηνικού πνέουν από τα ανατολικά προς τα δυτικά, ωθώντας τα θερμά επιφανειακά νερά προς τη Δύση, όπου συσσωρεύονται σε μια μεγάλη, βαθιά δεξαμενή λίγο ανατολικά από την Ινδονησία και βορειοανατολικά της Αυστραλίας. Εντωμεταξύ, τα βαθύτερα, πιο ψυχρά νερά στον ανατολικό Ειρηνικό αφήνονται να ανέλθουν στην επιφάνεια, όπου δημιουργείται ένα κεκλιμένο επίπεδο θερμοκρασιών με κατεύθυνση Ανατολή-Δύση, κατά μήκος του ισημερινού, που είναι γνωστό ως θερμική κλίση (κλίση θερμοκλίνης, thermocline tilt).
Οι ετήσιοι (αληγείς) άνεμοι τείνουν να εξασθενούν κατά την αρχή της άνοιξης στο βόρειο ημισφαίριο. Τότε λιγότερο νερό ωθείται δυτικά και, συνεπώς, τα νερά στον κεντρικό και ανατολικό Ειρηνικό αρχίζουν να θερμαίνονται (συνήθως κατά μερικούς βαθμούς) και η θερμική κλίση ελαττώνεται. Αλλά οι ετήσιοι άνεμοι ξαναενισχύονται συνήθως μέχρι την εποχή των ασιατικών θερινών μουσώνων κι έτσι η λεπτή ισορροπία της θερμικής κλίσης διατηρείται και πάλι.
Κάποιες φορές, και για λόγους που δεν είναι πλήρως κατανοητοί, οι ετήσιοι άνεμοι δεν ξαναενισχύονται ή ακόμα αντιστρέφουν την κατεύθυνσή τους και πνέουν από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Όταν συμβαίνει αυτό, ο ωκεανός αποκρίνεται με διάφορους τρόπους. Τα θερμά επιφανειακά νερά από τη μεγάλη θερμή δεξαμενή, ανατολικά της Ινδονησίας, αρχίζουν να κινούνται ανατολικά. Επιπλέον, η φυσική ανοιξιάτικη θέρμανση στον κεντρικό Ειρηνικό επιτρέπεται να συνεχιστεί και να εξαπλωθεί και ανατολικά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου. Κάτω από την επιφάνεια, η θερμοκλίνη κατά μήκος του ισημερινού γίνεται επίπεδη, καθώς τα θερμά νερά της επιφάνειας σχηματίζουν ένα κάλυμμα έως 300 πόδια βάθος (90 μέτρα περίπου) που αποτρέπει τα πιο κρύα βαθιά νερά να ανέλθουν. Κατά συνέπεια, οι μεγάλες κεντρικές και ανατολικές περιοχές του Ειρηνικού θερμαίνονται (για μία περίοδο περίπου 6 μηνών) σε ένα El Niño. Κατά μέσον όρο, αυτά τα νερά είναι 2 με 3 βαθμούς θερμότερα, αλλά σε ορισμένες περιοχές μπορεί να είναι ακόμη και 5 βαθμούς θερμότερα από το κανονικό (26° αντί 21°C περίπου που είναι το κανονικό).
Στα ανατολικά, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, τα νερά φουσκώνουν, ανεβάζοντας παντού τη στάθμη της θάλασσας από λίγα εκατοστά έως και 3 δέκατα του μέτρου. Όμως στο δυτικό Ειρηνικό η στάθμη της θάλασσας πέφτει, αφού μεγάλες ποσότητες θερμού επιφανειακού νερού ρέει προς τα ανατολικά. Κατά τη διάρκεια του El Niño της χρονιάς 1982-83, αυτή η πτώση στη στάθμη της θάλασσας αποκάλυψε και κατέστρεψε τα ανώτερα στρώματα των κοραλλιογενών υφάλων που περιβάλλουν πολλά νησιά του δυτικού Ειρηνικού.
Επιπτώτεις του El Niño στη βιόσφαιρα
Στη διάρκεια των κανονικών ετών, δηλαδή όταν υπάρχει μια απότομη θερμική κλίση, τα ψυχρά βαθιά ρεύματα που ρέουν από την Ανταρκτική προς τις δυτικές ακτές της Νότιας Αμερικής αφήνονται να ανεβαίνουν στην επιφάνεια, φέρνοντας τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες που ειδάλλως θα παρέμεναν στο βυθό. Το φυτοπλαγκτό που ζει κοντά στην επιφάνεια εξαρτάται από αυτές τις θρεπτικές ουσίες για την επιβίωσή του. Στη συνέχεια, τα ψάρια και τα θηλαστικά εξαρτώνται από το φυτοπλαγκτό που αποτελεί τη βάση της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας. Όπως εξηγήθηκε πιο πριν, τα θερμά επιφανειακά νερά του El Niño εμποδίζουν αυτή την άνοδο των ψυχρών νερών, με αποτέλεσμα στο σημείο εκείνο να λιμοκτονούν οι πληθυσμοί του φυτοπλαγκτού, όπως και τα ζώα που βρίσκονται υψηλότερα στην τροφική αλυσίδα κι εξαρτώνται από αυτό. Οι ψαράδες στο Περού και τον Ισημερινό υφίστανται γενικά σοβαρές απώλειες στη βιομηχανία αντσούγιας και σαρδέλας.
Στο Νησί των Χριστουγέννων, ως αποτέλεσμα της ανόδου της στάθμης της θάλασσας με το El Niño της χρονιάς 1982-83, τα θαλασσοπούλια εγκατέλειψαν τους νεοσσούς τους και πέταξαν μακριά στον ωκεανό, σε μια απελπισμένη προσπάθεια αναζήτησης τροφής. Κατά μήκος της ακτής του Περού κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονιάς, το 25% των πληθυσμών ενήλικης φώκιας με γούνα (fur seal) και θαλάσσιων λεόντων (sea lion) πέθαναν από ασιτία, ενώ πέθαναν επίσης και όλα τα νεογνά τους. Παρόμοιες απώλειες είχαν και πολλοί πληθυσμοί ψαριών.
Εντωμεταξύ, μέσα σε ένα εξάμηνο, είχαμε περίπου 25 εκατοστόμετρα βροχοπτώσεων στον Ισημερινό και στο βόρειο Περού — συνήθως μια περιοχή ερήμων. Η βλάστηση υπεραναπτύχτηκε και η περιοχή γέμισε με λιβάδια και λίμνες, προσελκύοντας σμήνη ακρίδων και, στη συνέχεια, πουλιών και βατράχων που τρέφονταν με τις ακρίδες. Πολλά ψάρια που είχαν ανέβει προς τις πηγές κατά τη διάρκεια της παράκτιας πλημμύρας, παγιδεύτηκαν στις λίμνες που ξηραίνονταν και πιάστηκαν από τους ντόπιους. Επίσης οι συγκομιδές γαρίδας ήταν πολύ υψηλές σε μερικές από τις παράκτιες περιοχές εκβολών, αλλά υψηλές ήταν επίσης και οι περιπτώσεις ελονοσίας λόγω των αναπτυγμένων πληθυσμών κουνουπιών.
Επιδράσεις του El Niño στα συστήματα καιρού
Τα αποτελέσματα του El Niño δεν περιορίζονται στις τροπικές περιοχές έξω από τις δυτικές ακτές του Περού και του Ισημερινού. Τα αποτελέσματά του γίνονται αισθητά σε όλο τον κόσμο, όπου η διατάραξη των κανονικών τοπικών συστημάτων καιρού μπορεί να έχει τραγικές και βαθιές οικονομικές συνέπειες. Δεδομένου ότι τα θερμά νερά κινούνται προς τα ανατολικά, αυξημένες ποσότητες θερμότητας και υγρασίας ανεβαίνουν στην ατμόσφαιρα, αλλάζοντας τα καιρικά συστήματα στις γειτονικές περιοχές, τα οποία μπορούν στη συνέχεια να μετακινηθούν μακρύτερα και να έχουν επιπτώσεις σε καιρικά συστήματα άλλων περιοχών σε ολόκληρη την υδρόγειο. Πχ, ένα ισχυρό El Niño θα ενισχύσει το ρεύμα αέρος πάνω από το δυτικό Ειρηνικό και θα το μετατοπίσει ανατολικά, με αποτέλεσμα ισχυρότερες χειμερινές καταιγίδες πάνω από την Καλιφόρνια και τις νότιες ΗΠΑ, μαζί με πλημμύρες και καθιζήσεις εδαφών. Αντίθετα, στην Αυστραλία, στην Ινδονησία και σε περιοχές της νότιας Ασίας το El Niño μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ξηρασίες.
Ενώ το El Niño είναι γνωστό ότι μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης τυφώνων στον Ατλαντικό, ωστόσο αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης κυκλώνων και τυφώνων στον Ειρηνικό. Το 1982-83 το El Niño υπολογίζεται από το NOAA ότι έχει κοστίσει κάπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια από ζημιές, λόγω των πλημμυρών, των ισχυρών καταιγίδων, των ξηρασιών και των πυρκαγιών σε όλο τον κόσμο.
BK
Σχετικά άρθρα:
La Niña (αγγλικά)
Αυτό το animation δείχνει τη σχέση μεταξύ κατεύθυνσης και έντασης των ετήσιων ανέμων του Ειρηνικού και του σχηματισμού του El Niño. Τα βέλη δείχνουν τη δυναμική των ανέμων επιφανείας, ενώ τα χρώματα αντιπροσωπεύουν τη θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας. Παρατηρήστε πώς το θερμότερο νερό διαστέλλεται, ενώ το ψυχρότερο συστέλλεται. Το animation δημιουργήθηκε βάσει δεδομένων του ADEOS (για τους ανέμους) και του TOPEX-Poseidon (για τη θερμοκρασία και τοπογραφία των υδάτων). (Greg Shirah, Goddard SVS)
Αυτή η σειρά εικόνων δείχνει πώς η θερμική κλίση αλλάζει κατά την έναρξη του El Niño. Παρατηρήστε πώς τον Ιανουάριο του 1997 (πρώτη εικόνα) υπάρχει μια απότομη κλίση θερμοκρασίας μεταξύ του δυτικού και ανατολικού Ειρηνικού Ωκεανού. Τον Απρίλιο του 1997 (δεύτερη εικόνα) ένα μεγάλο μέρος των βαθέων θερμών υδάτων μετακινήθηκε από τα δυτικά προς τα ανατολικά, ελαττώνοντας αυτή τη θερμοκρασιακή κλίση. Έως τον Ιούλιο του 1997 (τρίτη εικόνα) το El Niño βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και η θερμική κλίση έχει γίνει επίπεδη (Greg Shirah, Goddard SVS).
