ΚΟΚΚΟΛΙΘΟΦΟΡΑ

Όπως κάθε τύπος φυτοπλαγκτού, τα κοκκολιθοφόρα είναι μονοκύτταρα θαλάσσια φυτά, που ζουν σε μεγάλους αριθμούς στα ανώτερα στρώματα των ωκεανών. Όμως αντίθετα με τα άλλα είδη φυτοπλαγκτού, το σώμα τους περιβάλλεται από μικροσκοπικές επικαλύψεις ασβεστόλιθου (calcite). Αυτές οι επικαλύψεις, γνωστές ως κοκκόλιθοι, μοιάζουν με καπελάκια διαμέτρου μόλις 3 χιλιοστών του χιλιοστομέτρου (3 μm).

Το κάθε κοκκολιθοφόρο συνδέεται ή περιβάλλεται από 30 κοκκόλιθους τουλάχιστον, αποκτώντας έτσι σημαντικό όγκο. Οι κοκκόλιθοι συσσωρεύονται στο νερό όταν τα κοκκολιθοφόρα πολλαπλασιάζονται ασεξουαλικά, όταν πεθαίνουν ή απλώς όταν παράγουν πρόσθετους κοκκόλιθους. Σε μέρη όπου υπάρχουν τρισεκατομμύρια κοκκολιθοφόρων, το νερό μπορεί να γίνει αδιαφανές τυρκουάζ χρώματος από το πυκνό στρώμα κοκκόλιθων. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτοί οι οργανισμοί παράγουν πάνω από 1,5 εκατομμύρια τόνους ασβεστόλιθου κάθε χρόνο, όντας οι μεγαλύτεροι παραγωγοί ασβεστόλιθου στη θάλασσα.

Η εικόνα αυτή δείχνει μεγάλους αριθμούς αποχωρισμένων κοκκολιθοφόρων που σχηματίζουν ένα τέλειο δίχτυ φιλτραρίσματος του θαλάσσιου νερού.

Πού ζουν

Τα περισσότερα είδη φυτοπλαγκτού χρειάζονται ηλιακό φως αλλά και θρεπτικά συστατικά από τα βάθη του ωκεανού. Το ιδανικό μέρος είναι η επιφάνεια του ωκεανού σε περιοχές όπου τα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά κρύα στρώματα νερού μπορούν να ανέρχονται προς την επιφάνεια. Απεναντίας, τα κοκκολιθοφόρα ευδοκιμούν στην επιφάνεια σε περιοχές με στάσιμα, φτωχά σε θρεπτικά συστατικά νερά, σε μέσες θερμοκρασίες.

Τα κοκκολιθοφόρα δεν ανταγωνίζονται ιδιαίτερα τα άλλα είδη φυτοπλαγκτού. Αντίθετα με τους συγγενείς τους, τα κοκκολιθοφόρα δεν έχουν ανάγκη από σταθερή ροή τροφής για να επιβιώσουν. Συχνά ευδοκιμούν σε περιοχές όπου οι ανταγωνιστές τους λιμοκτονούν. Τυπικά, άπαξ και βρεθούν σε μια περιοχή, επικρατούν εκεί και αποτελούν τουλάχιστο το 90% του φυτοπλαγκτού.

Τα κοκκολιθοφόρα ζουν κυρίως στις υποπολικές περιοχές. Επίσης ευδοκιμούν στα νότια παράλια της Αυστραλίας, καθώς και στα νερά της Ισλανδίας. Τα τελευταία δύο χρόνια καλύπτουν και τη Βερίγγειο θάλασσα. Αυτό εκπλήσσει τους επιστήμονες, αφού η Βερίγγειος θάλασσα κανονικά είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.

Η φωτογραφία δείχνει το χρώμα του νερού που είναι γεμάτο από κοκκολιθοφόρα. Οι επιστήμενες χρησιμοποιούν ειδικό δίχτυ για τη συλλογή Emiliania huxleyi, ένα είδος κοκκολιθοφόρου. (Φωτο: Patrick Holligan)

Πώς επιδρούν στο περιβάλλον

Τα κοκκολιθοφόρα δεν είναι συνήθως βλαβερά για τα υπόλοιπα πλάσματα του ωκεανού. Ζουν σε νερά φτωχά σε θρεπτικά συστατικά, όπου συχνά τα άλλα είδη φυτοπλαγκτού εξαφανίζονται. Πολλά μικρά ψάρια και ζωοπλαγκτό, που καταναλώνουν το συνηθισμένο φυτοπλαγκτό, τρέφονται επίσης και με κοκκολιθοφόρα. Σε περιοχές όπου σπανίζει το φυτοπλαγκτό, τα κοκκολιθοφόρα αποτελούν μια ευπρόσδεκτη πηγή τροφής.

Μακροπρόθεσμα, τα φυτά φαίνεται ότι κάνουν καλό στο περιβάλλον. Τα κοκκολιθοφόρα φτιάχνουν τους κοκκόλιθους χρησιμοποιώντας ένα μέρος άνθρακα, ένα μέρος ασβεστίου και τρία μέρη οξυγόνου (CaCO₃). Συνεπώς, όταν δημιουργείται ένα μόριο κοκκόλιθου, ένα άτομο άνθρακα αφαιρείται από την ατμόσφαιρα, όπου, ως αέριο του θερμοκηπίου, συνέβαλλε στην θέρμανση του πλανήτη. 145 κιλά άνθρακα δεσμεύονται για κάθε τόνο παραχθέντων κοκκόλιθων. Όλο αυτό το υλικό βυθίζεται στον πυθμένα του ωκεανού σχηματίζοντας ακίνδυνο ίζημα.

Οι βραχυπρόθεσμες επιδράσεις των κοκκολιθοφόρων στο περιβάλλον είναι κάτι πιο περίπλοκο. Έχει να κάνει με τη χημική αντίδραση κατά τον σχηματισμό των κοκκόλιθων. Κατά την αντίδραση αυτή παράγεται επίσης και ένα μόριο διοξειδίου του άνθρακα, που είναι αέριο του θερμοκηπίου, από το οξυγόνο και τον άνθρακα που υπάρχουν ήδη μέσα στον ωκεανό. Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του αερίου απορροφάται από τα κοκκολιθοφόρα (ως φυτά χρειάζονται το διοξείδιο του άνθρακα για να τραφούν), ωστόσο ένα μέρος του διαφεύγει στην ατμόσφαιρα κι αμέσως συμβάλλει στην ένταση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι το αποτέλεσμα θα είναι τα ανώτερα στρώματα του ωκεανού να γίνουν πιο εύκρατα και στάσιμα. Αυτό με τη σειρά του θα αυξάνει τους παγκόσμιους πληθυσμούς κοκκολιθοφόρων, οι οποίοι θα παράγουν ακόμα πιο πολύ αέριο του θερμοκηπίου.

Μια ακόμα βραχυπρόθεσμη επίδραση, που επηρεάζει το παγκόσμιο κλίμα, είναι ότι τα κοκκολιθοφόρα αυξάνουν το άλβεδο του ωκεανού. Άλβεδο είναι το κλάσμα του ηλιακού φωτός που αντανακλά ένα αντικείμενο — υψηλότερες τιμές του άλβεδο σημαίνουν μεγαλύτερες ποσότητες ανακλώμενου φωτός. Οι μεγάλες συγκεντρώσεις κοκκολιθοφόρων ανακλούν σχεδόν το σύνολο του προσπίπτοντος ορατού φωτός. Το αποτέλεσμα είναι να απορροφάται λιγότερο φως από τον ωκεανό, το οποίο θα τον θέρμαινε.

BK

Σχετικά άρθρα:
Φυτοπλαγκτό

Ιστοσελίδα προέλευσης

Φωτογραφία από το διάστημα, που δείχνει μια μεγάλη συγκέντρωση κοκκολιθοφόρων νότια της Ισλανδίας. Ωκεάνια ρεύματα και στρόβιλοι γίνονται ορατοί μέσα από τις κινήσεις του νερού που έχει το χρώμα της ακουαμαρίνας. (Φωτο: Norman Kuring, SeaWiFS project)